Początki historii rezydencji w Wielkiej Lipie sięgają XVI wieku, kiedy w miejscu obecnego pałacu wzniesiono dwór. Dwór miał prawdopodobnie charakter obronny i otoczony był fosą. Założenie dworskie w niewielkim stopniu zostało zaadaptowane pod budowę eklektycznego pałacu w stylu neogotyckim. Pałac „Elsenburg” w Wielkiej Lipie został wzniesiony w 1899 z inicjatywy rodziny von Waldenburg-Würben.
Wraz z przebudową dawnego dworu dokonano także największych zmian w aranżacji terenów parkowych. Park przypałacowy w Wielkiej Lipie prezentował naturalistyczną konwencję stylu krajobrazowego. Oznacza to, iż kompozycja przestrzenna parku oparta została przede wszystkim o walory dekoracyjne masywów i grup drzew a w mniejszym stopniu o obecność elementów małej architektury. Park przypałacowy w postaci naturalistycznej funkcjonował już zapewne przed przebudową pałacu w 1899 r. Od tamtej pory jednak ulegał licznym przemianom. Granice założenia parkowego od zachodu i północy wyznaczały zasadniczo zabudowania gospodarcze i folwarczne, które zgodnie z konwencją naturalistyczną, zostały ukryte za masywami drzew i krzewów. Główny materiał roślinny parku przypałacowego to przede wszystkim klony zwyczajne, klony jawory, kasztanowce białe, lipy, graby, dęby szypułkowe oraz świerki. W głębszych partiach głównych wnętrz parkowych można natknąć się także na cyprysiki, oraz pojedyncze okazy sosny wejmutki oraz sosny czarnej.
W trakcie przekształceń obiektu oraz uzupełniania parkowego drzewostanu – co trwało nieprzerwanie do 1945 r., – tereny parkowe zostały urozmaicone także o dekoracyjne, kwiatowe kompozycje kobiercowe. Były one zlokalizowane w bezpośrednim sąsiedztwie pałacu, akcentując przedłużenia głównych osi budynku.
Park podzielić można na dwie części dzielone przez historyczną drogę obsadzoną pojedynczym szpalerem lip (około 200 letnich). Na wschodnim skraju parku posadzony został także, liczący współcześnie ok. 180 lat, szpaler jaworów. Urok założenia parkowego w Wielkiej Lipie to system wnętrz parkowych o różnej powierzchni, połączonych ze sobą powiązaniami widokowymi. Centralny punkt założenia parkowego to wnętrze z pałacem, od którego w sposób promienisty odchodzą ważniejsze otwarcia widokowe. Historyczne otwarcia widokowe czytelne są także współcześnie. Obecny stan badań na temat dynamiki przemian założenia parkowego uniemożliwia jednoznaczne stwierdzenie, czy w jego północno-zachodniej części znajdował się niewielki staw będący w bezpośrednim powiązaniu widokowym z północną elewacją pałacu. Pałac ulokowany jest na nieznacznym wzniesieniu, dzięki czemu, wraz ze zróżnicowaną wysokościową bryłą, stanowi dominantę nie tylko w skali parku ale także okolicznego krajobrazu.
Fazy przekształceń kompozycji parkowej: XIX w., II poł. XIX w., pocz. XX w.,
Styl ogrodowy: naturalistyczny,
Autor projektu parku: nieznany,
Historyczna powierzchnia parku: 5,94 ha
opracowanie: Łukasz Przybylak
fot: Robert Weber 1909, zbiory prywatne Łukasza Przybylak
