Zespół pałacowy w Radomierzycach (niem: Joachimstein) to interesujący przykład sztuki architektonicznej i ogrodowej pierwszej połowy baroku. Niewielki, tarasowy ogród został (w wyniku możliwości aranżacyjnych) zaplanowany przed budynkiem pałacowym na głównej osi kompozycyjnej całego założenia. Pałac (na planie litery „H”), towarzyszące mu zabudowania flankujące główny wjazd (wg. danych z 1850 r., budynki te zajmowane były odpowiednio przez pałacową administrację oraz administrację terenów leśnych należących do majątku) tworzą „ściany” zamkniętego wnętrza o charakterze architektoniczno-parkowym (całość kompleksu architektoniczno-ogrodowego została zamknięta na „wyspie” z elementami bastionowymi w południowej części).
Kompozycja przestrzenna całego założenia jest typowa dla okresu XVIII stulecia. Główna oś kompozycyjna wyznaczana jest odpowiednio przez: biegnącą z północy szpalerowo obsadzoną aleję dojazdową, most z rzeźbami na rzece Witce, most główny, pawilon bramny, dziedziniec główny (z regularną kompozycją ogrodową), dziedziniec honorowy (wyznaczany przez pałacowe skrzydła), środkowy ryzalit pałacu, niewielki taras nad kanałem … co do dalszego przebiegu osi kompozycyjnej sprawa nie jest jednoznaczna. Zgodnie z konwencją sztuki ogrodowej końca XVII i XVIII wieku, osie kompozycyjne sprzężone z bryłą pałacu powinny mieć swoje rozwinięcie w „nieskończoności”. Przez nieskończoność rozumiano dalekie widoki, kierunkowane także równolegle względem danej osi kompozycyjnej. W Radomierzycach, po zewnętrznej stronie kanału otaczającego pałac, mamy do czynienia z groblą, także obsadzoną podwójnym szpalerem drzew. W chwili obecnej, jedynie analiza wiekowa drzewostanu na grobli byłaby pomocna w ustaleniu czy na przedłużeniu osi głównej, we wspomnianym szpalerze drzew, nie wprowadzono przerwy, „okna” otwierającego daleki widok na rzekę Nysę. Istnienie takiej przerwy w rytmie nasadzeń drzew sugerowałby niewielki taras Inną możliwością, mogło być utrzymanie grobli w stanie alei spacerowej okalającej kanał na całej jego długości. Jeśli tak było, wielce prawdopodobnym jest, iż drzewa tworzące szpalery były podkrzesywane na tyle wysoko aby nie zasłaniać widoku zarówno na pałac jak i okoliczny krajobraz.
Główna oś widokowa jest dodatkowo akcentowana przez dwa regularne stawy usytuowane przed wjazdem na most główny.
Spośród drzew wprowadzonych na teren ogrodu pałacowego, uwagę zwracają szczególnie dwa egzemplarze świerków (?), przy głównej bramie wjazdowej oraz w dalszej części cisy (?), tworzące zimozielone kulisy widokowe.
Wielce prawdopodobnym jest, iż głównymi, terenowymi punktami widokowymi na terenie kompleksu pałacowego w Radomierzycach były bastionowe wypusty: dwa na przedłużeniu osi poprzecznej pałacu oraz ich powielenie po drugiej stronie kanału otaczającego pałac. Uwagę zwraca przede wszystkim soliterowe nasadzenie drzew na bastionach zlokalizowanych najbliżej pałacu (soliter: to pojedyncze drzewo). W pobliżu pałacu znajdują się także dwa, niewielkie pawilony gościnne, które według przekazów z XIX w., były: „domkiem ogrodnika” i „domem kawalera”. Pod te budynki także zaaranżowano niewielkie, regularne kompozycje małych parterów gazonowych akcentowanych w centralnej części (niewielką fontanną lub rzezbą).
Mimo niewielkich rozmiarów całego założenia znajdował się w nim szereg typowych, barokowych elementów, jak grabowe żywopłoty, które razem z tralkowymi balustradami wydzielały kolejne poziomy tarasów (balustrady zdobione były alegorycznymi rzeźbami Kirchnera, z których słynął pałacowy ogród). Widoczne są także formowane krzewy. W centralnej części całej kompozycji ogrodowej, znajdował się rozległy gazon, widoczny także na archiwalnych zdjęciach z początku XX w. Bardzo możliwe, iż w okresie baroku był on dodatkowo zdobiony ornamentem z rabat kwiatowych lub barwionego żwiru tworzących tzw.: parter ogrodowy.
Z ozdobnych kompozycji kwiatowych, charakterystycznych dla XIX wiecznej sztuki ogrodowej można wyróżnić kobierzec kwiatowy usytuowany na gazonie, na wprost wjazdu na teren ogrodu z pawilonu bramnego oraz rabaty kwiatowe akcentowane w centralnej części wysokopiennymi krzewami róż. Zewnętrze granice ogrodu (po wschodniej i zachodniej stronie „wyspy”, tuż przy kanale, obsadzone były masywem drzewostanu, urozmaiconym prawdopodobnie w XIX w., w celu nadania mu bardziej „naturalnego” charakteru. Historycznie, wszystko wskazuje na to, iż te dwa pasma drzewostanu (co jest także częściowo widoczne na fotografiach), w okresie baroku miały postać regularnych, rzędowych nasadzeń (być może tzw.: boskietów).
Brak ozdobnych pawilonów ogrodowych został w Radomierzycach zastąpiony ozdobnym pawilonem bramnym. Obiekt ten, oglądany z głębi ogrodu lub pałacowego dziedzińca honorowego, przypominał ozdobny pawilon. Istotna w nim była forma łukowego przejazdu, który dodatkowo akcentował widok z drogi dojazdowej na środkowy ryzalit pałacu i odwrotnie, z terenu ogrodu na aleję dojazdową.
Zabudowania folwarczne, znajdowały się poza obrębem kompleksu pałacowo-ogrodowego, i od strony ogrodu zakryte były zarówno przez drzewostan w skrajnych częściach kompozycji jak i zewnętrzny, podwójny szpaler drzew na grobli.
W Radomierzycach nietypowe jest to, iż wszystko co w barokowych założeniach sytuowane było za pałacem, tu znajduje się przed nim. Jest to efekt kompromisu w przestrzennych możliwościach aranżacji terenu ograniczonego z czterech stron przez kanał.
Fazy przekształceń kompozycji parkowej: XVIII w.,
Styl ogrodowy: krajobrazowy z reliktami barokowej kompozycji
Autor projektu parku: nieznany
Historyczna powierzchnia parku: 6,5 ha (łączna powierzchnia systemu kanałów wodnych, głównej alei dojazdowej oraz ogrodu na dziedzińcu)
opracowanie: Łukasz Przybylak
fot: Dorota Jones-Olszanka
