Przypałacowy ogród w Kamieńcu koło Kłodzka przejdzie wkrótce niesamowitą metamorfozę. Dzięki wiedzy i zaangażowaniu specjalistów przywrócony zostanie jego dawny charakter i klimat. Dla serwisu Residence Navigator projekt rewitalizacji ogrodu historycznego w Kamieńcu przedstawia jego autor – architekt krajobrazu, specjalista w dziedzinie konserwacji i rewaloryzacji ogrodów historycznych oraz badań nad specyfiką kształtowania XIX wiecznych założeń rezydencjonlanych na Śląsku – Łukasz Przybylak.
Projekt zagospodarowania ogrodu przypałacowego w Kamieńcu obejmuje obszar zawierający w sobie cały ogród historyczny a także część dawnego dziedzińca folwarcznego wraz z zabudowaniami stodoły/stajni. Powierzchnia realizowanego projektu obejmuje obszar ok. 86 a oraz adaptację terenu przylegającego do rezydencji od strony południowej o powierzchni ok. 30 a. Projekt zakłada wprowadzenie standardowych elementów zagospodarowania ogrodu wraz z elementami typowymi dla rekonstrukcji oraz rewaloryzacji ogrodów historycznych. Przeprowadzenie analiz historycznych w tym opracowanie modelu rekonstrukcji ogrodu przypałacowego według domniemanego stanu zagospodarowania w latach 40., XX wieku umożliwiło opracowanie projektu zgodnego z historycznymi kanonami sposobów kształtowania XIX wiecznych założeń rezydencjonalnych na Śląsku i Europie.
Całość ukształtowana według naturalistycznej konwencji ogrodów krajobrazowych (stylu prezentowanego przez ogród przypałacowy przed 1945 r.) możliwa jest do podziału na trzy części prezentujące nieco odmienny charakter. Część ogrodu północnego, nie będącego nigdy terenem ozdobnym a jedynie użytkowym (dziedziniec folwarczny) została zaprojektowana w charakterze przedłużenia ogrodu historycznego wraz z wprowadzeniem współczesnych funkcji. Oprócz rozległego wnętrza ogrodowego z niewielką, żywopłotową kwaterą ogrodu warzywnego obszar ten obejmuje także parking na 20 samochodów. Zlokalizowany on został w skrajnej, północnej części założenia, w niewielkim obniżeniu terenu, które w połączeniu z nasadzeniem z drzew i krzewów ma skutecznie zakryć widok z terenu ogrodu na zaparkowane auta.
Gatunki roślin i krzewów ozdobnych wprowadzonych na tym obszarze zostały dobrane zgodnie z trendami znanymi z ogrodów współczesnych jednak w kompozycji typowej dla ogrodów epoki przełomu XIX i XX stulecia. Ogród warzywny, jako zupełnie nowy element na terenie kamienieckiej rezydencji został ukształtowany zgodnie z wszechobecnym w niemal całej historii sztuki ogrodowej (do wieku XX) tzw.: złotym podziałem, który w tym wypadku za punkt wyjścia obrał wymiary północnego skrzydła pałacowego. Reguła ta, umożliwia przeniesienie związków miarowych z pałacowej architektury do proporcji kwater żywopłotowych przewidzianych pod nasadzenia ziół i warzyw. Ogród północny obejmuje także elementy dekoracyjne w postaci altany widokowej, z której rozpościerać się będzie przepiękny widok na dekoracyjny wykusz pałacu, przekryty cebulastym hełmem.
Ogród historyczny obejmuje dwa główne wnętrza ogrodowe, których forma stanowi częściową rekonstrukcję historycznego sposobu zagospodarowania terenu. Elementem łączącym obydwa wnętrza ogrodowe jest układ dróg gruntowych poprowadzonych w linii zbieżnej z historyczną. Obydwa wnętrza posiadają także elementy dekoracyjne w postaci drewnianych ławek akcentujących ważniejsze punkty widokowe. Na osi symetrii południowej elewacji pałacu wprowadzono reprezentacyjne, kamienne schody prowadzące bezpośrednio z projektowanego, głównego wejścia do pałacu do głównego wnętrza ogrodowego. Schody ogrodowe zostały zlokalizowane w centralnej części, półkoliście modelowanej skarpy. Obszar niewielkiego dziedzińca ogrodowego pomiędzy skarpą a południową elewacją pałacu, przejął funkcję typową dla historycznych tarasów / dziedzińców ogrodowych. Stąd też u stóp murów budynku wprowadzono elementy struktury roślinnej o charakterze kobiercowym w kształcie medalionów ozdobionych dodatkowo metalową, ażurową bordiurą.
Dawny, dekoracyjny pawilon ogrodowy, tzw.: herbaciarnia została zachowana w postaci zabezpieczonej ruiny z częściową rekonstrukcją schodów prowadzących do obiektu oraz przełożeniem dawnej posadzki. Nad ruinami herbaciarni, które w założeniu mają pełnić nadal funkcję punktu obserwacyjnego oraz jednego z głównych elementów przestrzennej kompozycji, planuje się rozpięcie jasnego płótna. Dwa główne wnętrza ogrodowe w części historycznej zostały wzbogacone o rozległe otwarcia widokowe w kierunku południowym co umożliwia nieskrępowane podziwianie lokalnego krajobrazu a także dawnej reprezentacyjnej drogi dojazdowej do rezydencji. Gatunki drzew, krzewów i roślin ozdobnych wprowadzonych w obrębie ogrodu historycznego a także bezpośredniego sąsiedztwa pałacu są gatunkami historycznymi, w części rozpoznanymi współcześnie na terenie rezydencji. Ich formowanie i lokalizacja została podyktowana regułą tzw.: strefowania kompozycji ogrodów krajobrazowych według której obszar położony najbliżej pałacu jest najbardziej obfity w rośliny dekoracyjne a wraz z oddalaniem się od budynku, wprowadzane są coraz to mniej ozdobne gatunki roślin i krzewów.
Głównym akcentem kolorystycznym, zgodnie z historycznym stanem zagospodarowania ogrodu, jest grupa rododendronów, umieszczona na stanowisku rozpoznanym w archiwalnej dokumentacji obiektu. Wraz z nową funkcją rezydencji w Kamieńcu na teren ogrodu historycznego wprowadzono także niewielki obszar ogrodu prywatnego dla jego obecnych właścicieli oraz wskazano obszar do aranżacji bulodromu. Oprócz otwarć widokowych na lokalny krajobraz, obydwa wnętrza ogrodu historycznego posiadają także symboliczne przejścia do nowoprojektowanej części ogrodu południowego. Jednym z nich jest drewniany podest widokowy, ulokowany tuż za południową ścianą ruin dawnej herbaciarni. Podest o powierzchni ok. 50 m2 stanowi platformę widokową, z której możliwe jest (co nie było nigdy wcześniej) podziwianie całej panoramy okolicy począwszy od najbliższych wzniesień po odległy Masyw Śnieżnika. Podest widokowy to także miejsce pod umieszczenie leżaków i poduch wypoczynkowych, wtopionych (podobnie jak w ogrodzie północnym) w roślinność typową dla ogrodów współczesnych a formowaną w konfiguracjach charakterystycznych dla ogrodów typu naturalistycznego.
Ogród południowy, to rozległe wnętrze ogrodowo-krajobrazowe o licznych powiązaniach widokowych zarówno z lokalnym krajobrazem jak również pozostałymi częściami rezydencji. Granice nowoprojektowanego wnętrza stanowią grupy drzew i krzewów w układach znanych z części historycznej. Zostały one jednak wzbogacone o nowe gatunki roślin, znanych z XIX wiecznej konwencji kształtowania ogrodów, jak np.: maliny. Grupy drzew i krzewów na granicy ogrodu południowego stanowią jednocześnie oprawę dla kolorystycznego akcentu tego obszaru w postaci soliterowego buka czerwonego. Ogród południowy obejmuje także elementy dekoracyjne w postaci altany widokowej oraz drewnianego domku dla dzieci. Południowa granica nowoprojektowanej części, tzw.: ogrodu południowego wyznaczana jest przez naturalistyczną łąkę kwietną, dzięki czemu, zgodnie z historią sztuki ogrodowej, kompozycja terenów dekoracyjnych w sposób „naturalny” łączy się okolicznym krajobrazem.
O zmierzchu, teren ogrodu przypałacowego rozświetlony będzie punktowym oświetleniem umieszczanym pod koronami wybranych drzew. Zgodnie z historyczną konwencją, ogród przypałacowy w Kamieńcu grodzony będzie jedynie częściowo tak by nie zakłócać powiązań krajobrazowych. Projekt zagospodarowania ogrodu przypałacowego w Kamieńcu, oprócz wspomnianych elementów rekonstrukcji i rewaloryzacji prezentuje również ideę projektowania zrównoważonego. Struktura przestrzenna historycznej części ogrodu została zaaranżowana w oparciu o istniejący już drzewostan z pozostawieniem licznych okazów drzew, które na terenie rezydencji pojawiły się po 1945 r. Wprowadzane gatunki krzewów i roślin ozdobnych w granicach ogrodu historycznego stanowią także częściowo rekonstrukcję historycznego stanu zagospodarowania a także kontynuację XIX wiecznej tradycji ogrodowej. Materiały budowlane w postaci warstw konstrukcyjnych ogrodowych dróg, czy też schodów będą materiałami pozyskiwany lokalnie a więc z ogromnym prawdopodobieństwem wykorzystania tych samych materiałów co w czasach przedwojennej świetności obiektu.
Projekt rekonstrukcji ogrodu historycznego w Kamieńcu dostępny jest TUTAJ
