Zamek w Grodźcu jest jednym z trzech elementów tworzących złożoną kompozycję przestrzenną zespołu rezydencjonalnego Grodziec (w jego skład wchodził pałac u podnóża Góry Zamkowej, folwark oraz zamek na szczycie góry).
Początki twierdzy w Grodźcu sięgają początku XII wieku, kiedy to pełnił funkcję twierdzy obronnej Bobrzan. Koniec XII stulecia to administrowanie zamkiem przez Księcia świdnicko-jaworskiego Bolko I, który dokonał pierwszej udokumentowanej rozbudowy obiektu w latach 1296-1301. W latach 70. XV stulecia, zamek zostaje wykupiony przez Księcia Legnickiego Fryderyka I. Nowy właściciel przystąpił do przebudowy twierdzy, która została ostatecznie ukończona w połowie XVI wieku. Zamek ulega jednak zniszczeniu w trakcie Wojny Trzydziestoletniej. Od 1675 r. Grodziec stanowił własność Cesarza Leopolda I, który w 1684 r., sprzedaje go hrabiemu von Gallas a ten sprzedaje go hrabiemu von Frankenburg. Był to okres, w którym u podnóża zamkowej góry powstał pałac. Koncentracja wydatków wokół nowej inwestycji sprawiła, iż zamek popadał w ruinę. Sytuacja uległa zmianie na początku XIX stulecia, kiedy to właścicielem Grodźca został hrabia Hans Heinrich VI von Hochberg. Będąc równocześnie Panem na Książu, hrabia starał się zabezpieczyć ruiny zamku, jako relikt cennej przeszłości. Początkowo zostało to utrudnione przez Wojska Napoleońskie, które w 1813 r., miały na szczycie Góry Zamkowej swój obóz. Niestety w tym czasie, zniszczono nową konstrukcję zabezpieczającą zamek. Wojska świętując dzień urodzin Napoleona, rozpaliły wielkie ogniska na szczycie góry, które strawiły konstrukcje zabezpieczające zamek, ufundowane przez hrabiego von Hochberg. Ponownej odbudowy i modernizacji zamku dokonano w 1822 r.
Lata 20., XIX wieku to także kluczowy okres w historii założenia parkowego, które otacza współcześnie zamek. Do początku XIX wieku, góra zamkowa była niezalesiona. Na zlecenie księcia von Hochberg na Górze Zamkowej został zaaranżowany naturalistyczny park leśny w konwencji romantycznej. Oznacza to, iż ruiny ówczesnego zamku stały się ważnym elementem wyposażenia całego założenia. W miejscach dawnych baszt i murów zaaranżowano groty i nisze obsadzone paprociami i pnączami. Podzamcze zostało zaaranżowane na malowniczy gaj, pełen kamiennych ławek oraz (według przekazów) altan, z których rozpościerał się odpowiednio widok na zamek oraz pałac we wsi Grodziec. Zamkowa basteja (północna) oraz dziedziniec otrzymały charakter regularnych ogrodów kwiatowych akcentowanych niskim drzewostanem. Taras dawnej wieży prochowej, zamieniono wówczas na wieżę z altaną widokową.
Zamek wraz z parkiem stał się ważnym punktem XIX wiecznego ruchu turystycznego na Śląsku. W zamku znajdowała się także restauracja.
Roślinność zboczy Góry Zamkowej zdominowana była przez gatunki drzew liściastych z domieszką iglastych (modrzewie i daglezje). Całość kompozycji przestrzennej zaaranżowanej na zboczach Góry Zamkowej oraz u jej podnóży, nosiła (podobnie jak w otoczeniu Książa) znamiona, pseudo naturalnego tworu przyrody. Odmienny charakter miały wspomniane już obszary otoczone zabudowaniami zamkowymi, w których wprowadzono gatunki drzew jak: platany, cisy, wiązy i lipy szerokolistne.
Na terenie parku leśnego jak i ogrodów zamkowych znajdowały się ujęcia wodne. Na dziedzińcu było to dekoracyjne ujęcie wody z kolei na wysokości południowego podzamcza był to nieregularny staw.
Zmiany w architekturze zamkowej oraz kompozycji przestrzennej parku leśnego trwały niemal nieprzerwanie do początku XX wieku. W 1899 r., Grodziec stał się własnością Willibalda von Dirksen a następnie jego syna Herberta. Z inicjatywy rodziny von Dirksen ukształtowane zostały główne drogi prowadzące przez zbocze Góry Zamkowej wprost na zamkowy dziedziniec. Jedna z nich została obsadzona podwójnym szpalerem lip. Druga zaś, o bardziej swobodnym charakterze i łagodnie wspinająca się po zboczu góry, została obsadzona pojedynczym szpalerem drzew o mieszanym składzie gatunkowym.
W kontekście XIX wiecznej sztuki ogrodowej, Grodziec jako kompleks rezydencjonalny, na który składa się kilka obiektów architektonicznych, stanowił kwintesencję myśli ogrodowej danej epoki. Malownicze ruiny, jako autentyk zostały poddane zaledwie nielicznym zabiegom mającym na celu stworzenie jak najwierniej oddanego, XIX wiecznego wyobrażenia o romantycznej twierdzy.
Fazy przekształceń kompozycji parkowej: poł. XIX w., koniec XIX w., pocz. XX w.,
Styl ogrodowy: naturalistyczny-leśny,
Autor projektu parku: nieznany,
Historyczna powierzchnia parku: 33 ha
opracowanie: Łukasz Przybylak na podstawie materiałów ze zbiorów Archiwum Narodowego Instytutu Dziedzictwa w Warszawie, http://www.nid.pl/pl/
fot: Łukasz Przybylak – zbiory prywatne
